Grodziska - czyli historia nieznana

Nazwa/Najbliższa miejscowość: Rumsko

Woj. Pomorskie

Powiat: Słupski

Jak dotrzeć:  Jadąc drogą nr 213 w kierunku zachodnim od strony Główczyc, mijamy po prawej stronie skrzyżowanie z drogowskazem na Rumsko. Po przejechaniu około 2 km od skrzyżowania, z prawej strony mijamy leśną drogę. W tym miejscu polecam zaparkować samochód. Idąc dalej leśną drogą, staramy się wypatrzeć po lewej stronie równoległą do niej dużo mniejszą dróżkę. Gdy już ją znajdziemy,skręcamy w lewo i dalej ten leśny dukt zaprowadzi nas pod same wały grodziska.

Atrakcyjność grodziska: 5

Stan grodziska:  Obiekt jest grodziskiem wyżynnym, cyplowym. Grodzisko jest dwóczłonowe - pierwszy człon z wałem dookolnym, drugi człon posiada wysoki wał zaporowy oraz fosę. Grodzisko z trzech stron otacza rzeczka Pustynka, która w tym miejscu płynie głębokim wąwozem.Okolica jest niezwykle malownicza. Rozmiary grodziska to 140m na 70m, wysokość wałów od 1,5 do 4 metrów.

Obiekt w Rumsku na mapie z warstwą hipsometrii.

Badania Archeologiczne: Grodzisko datowane jest na IX wiek. Kultura słowiańska.
Opis wycieczki: Po długiej przerwie, wynikającej z natłoku wszelakich rodzinno-zawodowych obowiązków, wracam do pisania mojego 'grodziskowego' bloga. Od czasu mojej ostatniej aktywności odwiedziłem sporo interesujących miejsc, ale jakoś nie było okazji to podsumowań na blogu. Mam nadzieję, że  w ciągu najbliższego miesiąca nadrobię zaległości i opiszę kilka naprawdę ciekawych obiektów. Zaczynam od grodziska w Rumsku, bo chyba to grodzisko zrobiło na mniej ostatnimi czasy największe wrażenie. Obiekt w Rumsku jest jednym z  wielu grodzisk Pomorza środkowego. To wspaniały region dla poszukiwaczy zabytków archeo. Znaleźć tu można mnóstwo znanych  obiektów, ale również nie brakuje miejsc niezweryfikowanych.

Rzeczka Pustynka, w okolicy grodziska Rumsko.

Moją wycieczkę rozpoczynam w jesienny, deszczowy dzień i szanse na ciekawy wypad są naprawdę mizerne - od rana pada i prognozy na resztę dnia są kiepskie. Nie rezygnuje jednak z moich planów, mając świadomość jak mało ostatnio mam okazji do takich wycieczek. Po raz kolejny okazuje się, że warto trzymać się założonych planów licząc na łut szczęścia. Tak właśnie było i tym razem - jak tylko dojechałem na miejsce,tzn. w okolice  wsi Rumsko, zaczęło się przejaśniać i po dwudziestu minutach deszcz przestał padać. Szczęśliwy wsiadam na rower i kluczę leśnymi drogami próbując  dotrzeć do grodziska w Rumsku. Trzymając się jednej z dróg, która prowadzi brzegiem  potoku docieram do pozostałości potężnych wałów dawnego grodu. Obiekt jest przepięknie położony w zakolu strumienia Pustynka, na wyniosłym cyplu. Rzeczka płynie w tym miejscu w bardzo głębokim  wąwozie, który stanowił  naturalną fosę dawnego grodu. U nasady cypla znajduje się wysoki wał zaporowy pierwszego członu grodziska.

Zdjęcia wału zaporowego

Na majdanie trafiam na  potężny głaz. Idąc dalej brzegiem cypla docieram do drugiego członu grodziska, otoczonej wałem dookolnym.Tutaj prawdopodobnie znajdowało się administracyjne centrum obiektu. Wały grodziska są świetnie zachowane, warto również docenić krajobrazowe walory tego miejsca. Rumsko zaliczam to najpiękniej położonych grodzisk jakie do tej pory odwiedziłem. Dla odwiedzających, którzy dysponują większą ilością wolnego czasu polecam odszukanie kurhanów znajdujących się w okolicy grodziska. Ja niestety muszę pędzić, wsiadam na rower i kieruję się w stronę wioski Równe...

Tajemniczy głaz znajdujący się na majdanie grodziska

Droga  prowadząca na grodzisko

Kilka zdjęć doskonale zachowanych wałów grodziska

Nazwa/Najbliższa miejscowość: Diabelska Góra / Borzytuchom

Woj. Pomorskie

Powiat: Bytowski

Jak dotrzeć:  Na grodzisko jadę rowerem, utwardzoną z miejscowości Borzytuchom do Osieka. Po przejechaniu 1,5 km  trafiam na tablicę informacyjną o ścieżce przyrodnicza 'Grodzisko Borzytuchom'. Najprostszym sposobem dotarcia na grodzisko jest kierowanie się właśnie tą ścieżką.

Atrakcyjność grodziska: 3+

Stan grodziska:  Obiekt jest grodziskiem wyżynnym przyjmującym kształt koła o średnicy 60 metrów. Pozostałości wałów grodziska są niezbyt wysokie - sięgają 1-1,5 metra. Majdan grodziska jest płaski. Od strony północno-wschodniej widać ślady dawnej drogi.

Grodzisko Borzytuchom na mapie z warstwą ukształtowania terenu

Badania Archeologiczne: Nie posiadam informacji na temat badań grodziska Borzytuchom. Spotykam się tylko z informacją, że jest to grodzisko 'Słowiańskie'

Opis wycieczki:  Tym razem wybieram się na zachodnie tereny Kaszub i planuje odwiedzić dwa grodziska znajdujące się w pobliżu miejscowości Borzytuchom.Wyruszam rowerem z Borzegotuchomia, kieruję się  w kierunku miejscowości Osiek. Podczas tej wycieczki nie mam żadnych problemów z odnalezieniem grodziska. Po przejechaniu około 1,5 km, po prawej stronie drogi trafiam na mały parking z tablicą informacyjną na temat rezerwatu 'Grodzisko Borzytuchom' oraz ścieżki przyrodniczej. Ścieżka prowadzi okrężną drogą na grodzisko, ja jednak, ze względu na późną porę, od razu jadę do celu mojego wypadu. Pozostałości dawnego grodu leżą na wysokim wzgórzu, nad niedużym jeziorkiem. Zarówno jezioro jak i góra noszą znamienną nazwę ' Diabelskie'.  Podobno pamięć o dawnym grodzie przetrwała w lokalnych opowieściach i legendach. Dla mnie to słówko 'Diabelskie' miało jeszcze inną wymowę - teren poniżej wzgórz jest bagnisty i latem jest tam prawdziwy matecznik komarów. W okolicy grodziska grasują roje komarów i człowiek cały czas musi być 'w ruchu'.  Szczyt wzgórza porośnięty jest pięknym, bukowym lasem, wały grodziska widać już daleka. Wały są stosunkowo niskie a od strony majdanu zupełnie niezauważalne. Majdan jest idealnie płaski - żadnych zagłębień czy pagórków. Od strony północno-zachodniej zachowały się pozostałości drogi, która niegdyś prowadziła na grodzisko. Niestety nie posiadam informacji na temat badań archeologicznych tego miejsca. Zastanawia dość nieduża wysokość wału i zupełnie płaski majdan - być może było to miejsce kultu ?

Omszałe wały grodziska..

I jeszcze kilka zdjęć wałów

Gdyby nie gęsty las, widok z Diabelskiej Góry byłby fantastyczny - wzgórze wyraźnie góruje nad okolicą. Cóż robić, jadę dalej leśnymi duktami, w kierunku pięknego jeziora Krosnowskiego i tam kończę moją wycieczkę.

 Diabelska Góra to nie jedyne grodziska w okolicy Borzegotuchomia.  Drugie grodzisko znajduje się nad brzegami jeziora Dużego, jednak nie jest ono tak dobrze zachowane, a poza  tym droga na to grodzisko nie jest oczywista.  Być może  przy okazji innej wycieczki postaram się odwiedzić również to drugie miejsce.

Jezioro Krosnowskie o zachodzie słońca

Nazwa/Najbliższa miejscowość: Pronie/Myślice

Woj. Pomorskie

Powiat: Sztumski

Jak dotrzeć:  Najłatwiej dotrzeć na grodzisko idąc szlakiem dawnej linii kolejowej Myślice - Stary Dzierzgoń. Grodzisko znajduje się około 1 km od starego wiaduktu  kolejowego w Myślicach. Należy go szukać po lewej stronie torów, w lasku, za rzeczką.

Atrakcyjność grodziska: 4

Stan grodziska:  Obiekt jest grodziskiem wyżynnym, jego majdan ma kształt elipsy o rozmiarach 90 metrów na 50 metrów. Grodzisko posiada niezbyt głęboką fosę, najlepiej zachowaną od strony wschodniej. Wysokość wałów sięga kilku metrów (licząc od poziomu fosy), majdan grodziska jest płaski.

Powyżej grodzisko na mapie z warstwą ukształtowania terenu. Po lewej stronie widać dawną linię kolejową

Badania Archeologiczne: Grodziskiem interesował się, często wspominany na tym blogu, pruski oficer Johann Guise (jeden z pierwszych badaczy pruskich grodzisk). Z tego co wiem grodzisko nie było nigdy badane archeologicznie. Doszły mnie słuchy, że grodzisko będzie badane w ramach programu 'Katalog grodzisk Warmii i Mazur' ...

Grodzisko naszkicowane przez  Johanna Guise.  Szkic pochodzi z artykułu Seweryna Szczepańskiego : 'Wykopaliska' w archiwach - archeologia archiwalna na przykładzie wybranych stanowisk Pojezierza Iławskiego

Opis wycieczki:  Podczas tej wycieczki postaram się odnaleźć grodzisko w Proniach. Sprawa nie jest taka oczywista, ponieważ grodzisko to było często błędnie lokalizowane. Z tego co udało mi się wcześniej ustalić pozostałości grodu należy szukać na prawo od dawnej linii kolejowej Myślice -Stary Dzierzgoń na wysokości miejscowości Pronie.  Ruszam rowerem z Przezmarku, mijam Pronie i docieram do starego wiaduktu kolejowego w Myślicach. Trasa jest bardzo przyjemna- asfaltowa, trochę dziurawa droga, mało samochodów i piękne krajobrazy. Z wiaduktu  mam dobry widok na dawny dworzec, zarośnięte perony i  linie kolejowe w Myślicach.

Powyżej teren stacji, wiadukt, dawne torowisko w Myślicach

Stacja w Myślicach była lokalnym węzłem kolejowym, z którego tory rozchodziły się w pięciu kierunkach (!)  - do Malborka, Starego Dzierzgonia, Małdyt, Miłomłynu, Elbląga. Ostatni pociąg odjechał z tej stacji w 1999 roku.  Do dnia dzisiejszego dotrwały zarośnięte perony, kolejowe budynki  i ślady po dawnych torowiskach.Zniknęła wieża wodna, parowozownia, dworzec, wiata towarowa... Żelazna kolej odeszła z tego miejsca  już chyba na zawsze. Zaniedbane budynki, zarośnięte perony, kikuty słupów robią przygnębiające wrażenie.

Bardzo lubię lokalne linie kolejowe, senne stacyjki, małe miasteczka - niestety taka kolej już odchodzi w przeszłość. Zatrzymuję się przy dawnych peronach i jak lokomotywa powolutku kieruje się dawnym torowiskiem w stronę Starego Dzierzgonia. Jest mroźny, słoneczny poranek - z wysokiego nasypu mam fantastyczne widok na okolicę. Po przejechaniu 1 km zaczynam się rozglądać za grodziskiem. Po lewej  stronie dawnego torowiska, głębokim wąwozem płynie niewielka rzeczka. Przyznaję, że podczas tej wyprawy szukałem tego grodziska trochę po omacku. Byłem od niego oddalony zaledwie o 200 metrów a przeszedłem dobrze ponad kilometr, żeby je odnaleźć. Grodziska należy szukać w lasku w pobliżu torów, a mnie poniosło zdecydowanie dalej. Dzięki temu  znalazłem inne, bardzo ciekawe miejsce - wzgórze oddalone o 300-400 metrów od grodziska. Wierzchołek wzgórza jest sztucznie splantowany, a na szczycie zachował się fragment niewysokiego wału. To wzgórze zdecydowanie góruje nad okolicą i na pewno było kiedyś w jakiś sposób zagospodarowane. Można mnożyć hipotezy na temat tego miejsca, może była tam strażnica powiązana z grodziskiem ? miejsce kultu ? miejsce dawnego wiatraka  ? Bardzo interesujące miejsce...

Zdjęcia płaskiego wierzchołka najwyższego wzgórza w okolicy

Na początku myślałem nawet, że to właśnie właściwe grodzisko.  Wracając do miejsca, gdzie zostawiłem rower w końcu trafiam na pozostałości dawnego grodu. Grodzisko Pronie prezentuje się bardzo dobrze - wysokie, dobrze zachowane wały, wyraźne ślady fosy. Od strony zachodniej majdan grodzisko stromo opada w kierunku niewielkiej rzeczki. Patrząc na szkic Johanna Guise grodzisko przez 200 lat nie odniosło specjalnych zniszczeń.

 Zdjęcia wałów grodziska Myślice

Opuszczam grodzisko i pedałuję w kierunku  Starego Dzierzgonia. Mijam niewielkie wiadukty do których często nie dochodzi już żadna,  nawet polna droga.  Ostatni pociąg przemierzył ten szlak w 1945 roku. Po zakończeniu wojny 'trofiejne' oddziały Armii Czerwonej zabrały tory do ZSRR. Podobny los spotkał wiele linii kolejowych na ziemiach odzyskanych.

Z okolicami Pronia związana jest jeszcze jedna, niezwykle interesująca historia. Chodzi o dawny kościół  Chomor Sancti Adalberti, zbudowany w miejscu, gdzie Prusowie zostawili zwłoki św. Wojciecha. Jak wiemy ciało św Wojciecha wykupił później Bolesław Chrobry, ale miejsce to przetrwało w pamięci Prusów. Później w tym miejscu wybudowano kościół - najpierw drewniany, następnie murowany. Szczegóły tej historii opisano w bardzo ciekawej publikacji Pana Seweryna Szczepańskiego. Szkoda, że do tej pory nie przeprowadzono badań archeologicznych, które mogłyby potwierdzić położenie tego kościoła. Można by w tym miejscu postawić kapliczkę upamiętniającą tego niezwykle interesującego świętego, tak mocno związanego z początkiem polskiej państwowości.

Selfi z groddziskiem :-)

„Wykopaliska” w archiwach –archeologia archiwalna na przykładzie